NHNN đề xuất không thu giữ tài sản là nhà ở duy nhất của người vay

NHNN cho rằng đây là biện pháp bảo vệ, giúp bên vay duy trì điều kiện sinh sống tối thiểu, có khả năng lao động và nuôi sống bản thân, gia đình. Ảnh: Quỳnh Danh.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến của các tổ chức, cá nhân đối với Dự thảo Nghị định quy định điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ.

Cụ thể, tại dự thảo Nghị định, NHNN nêu rõ tài sản bảo đảm chỉ được thu giữ nếu không phải là nhà ở duy nhất và không phải là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm.

Dự thảo định nghĩa nhà ở duy nhất là công trình xây dựng duy nhất thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm, nơi ở và sinh sống ổn định, lâu dài hoặc thường xuyên sinh sống. Công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất là phương tiện lao động mang lại thu nhập chính, được xác định dựa trên mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định.

Sở dĩ NHNN đưa ra quy định này vào Dự thảo do nhận thấy việc không thu giữ tài sản bảo đảm là công cụ lao động chủ yếu hoặc nhà ở duy nhất của người dân là biện pháp bảo vệ, giúp bên bảo đảm duy trì điều kiện sinh sống tối thiểu, có khả năng lao động và nuôi sống bản thân, gia đình.

Quy định này được NHNN xây dựng trên cơ sở tham khảo pháp luật và kinh nghiệm quốc tế tại các nước Pháp, Canada, Nga, Đức.

Đáng chú ý trong Dự thảo Nghị định, NHNN cũng quy định trách nhiệm xác nhận tài sản bảo đảm sẽ thuộc về bên vay. Theo đó, nhà quản lý quy định rõ người vay - tức bên bảo đảm - phải tự xác nhận và cam kết tài sản thế chấp của mình có thuộc diện không bị thu giữ (nhà ở duy nhất, công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất) hay không.

Việc này phải thực hiện ngay khi ký hợp đồng, kèm theo giấy tờ chứng minh. Nếu không có giấy tờ chứng minh, tài sản sẽ được coi là không thuộc diện loại trừ.

NHNN cho biết tổ chức tín dụng sẽ căn cứ vào lời cam kết và hồ sơ mà người vay cung cấp. Người vay phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, hợp pháp của những giấy tờ này.

Lý do là người vay chính là người sở hữu và hiểu rõ nhất về hiện trạng, pháp lý cũng như mục đích sử dụng tài sản. Ngược lại, ngân hàng không phải cơ quan quản lý Nhà nước, không có thẩm quyền hay điều kiện để xác minh xem một căn nhà có thực sự là "duy nhất" hay một phương tiện lao động có phải là "chủ yếu hoặc duy nhất" của người vay.

Nếu bắt buộc ngân hàng đi xác minh từng trường hợp, chi phí và thủ tục sẽ phát sinh thêm, vừa làm chậm quá trình cho vay, vừa gây khó khăn trong xử lý nợ xấu. Do đó, nghĩa vụ chứng minh phải thuộc về người vay, tức chủ sở hữu tài sản.

Theo đề xuất, Nghị định sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10. Hiện Dự thảo Nghị định đang được công khai lấy ý kiến góp ý từ các tổ chức, cá nhân trước khi trình Chính phủ xem xét ban hành chính thức.