Bên cạnh các loại thịt cá, rau xanh, hoa quả được đánh giá là nguồn cung cấp dinh dưỡng quan trọng, không thể thiếu trong các bữa ăn gia đình. Không chỉ giúp bổ sung chất xơ hay các vitamin, nhiều loại quả còn có thể thay thế các loại gia vị chua, cay, mặn, ngọt. Hay nói cách khác là sử dụng như một gia vị tự nhiên, lành mạnh hơn cho các món ăn.
Loại quả sau đây là một ví dụ như thế - quả chà là. Nhắc đến chà là, nhiều người thường nghĩ đến loại quả khô nhỏ bé, có màu nâu sẫm, dẻo dai, ngọt lịm và thường xuất hiện trong các dịp lễ Ramadan của người Hồi giáo. Nhưng ít ai biết rằng, bên trong lớp vỏ tưởng chừng đơn giản ấy lại ẩn chứa một “kho” dinh dưỡng, có thể trở thành lựa chọn thay thế đường tinh luyện – vốn là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khi lạm dụng.
Ảnh Báo Công Thương
"Đường tự nhiên", ngọt mà lành mạnh
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong 100g chà là khô có tới khoảng 277 kcal, phần lớn đến từ carbohydrate tự nhiên (chủ yếu là fructose và glucose). Đây chính là yếu tố tạo nên vị ngọt đặc trưng của chà là.
Khác với đường tinh luyện chỉ cung cấp năng lượng rỗng, chà là còn mang theo chất xơ (7g), protein, kali, magiê, vitamin B6 và nhiều chất chống oxy hóa như flavonoid, carotenoid. Chính nhờ sự kết hợp này mà khi ăn chà là, cơ thể không chỉ nạp vào năng lượng tức thì mà còn được hỗ trợ tiêu hóa, ổn định đường huyết và giảm nguy cơ viêm.
Điểm thú vị là chà là có chỉ số đường huyết (GI) thấp hơn so với nhiều loại quả ngọt khác. Nhờ đó, người ăn có cảm giác no lâu hơn, hạn chế tình trạng đường trong máu tăng vọt đột ngột. Đây cũng là lý do chà là được khuyến khích dùng trong chế độ ăn kiêng giảm cân hay của bệnh nhân tiểu đường ở mức độ kiểm soát.
Trong chà là chứa nhiều chất, đặc biệt là carbohydrate tự nhiên (Ảnh minh họa)
Trong thực tế, chà là được ứng dụng linh hoạt trong bữa ăn hiện đại. Người dùng có thể ăn trực tiếp vài quả như món snack buổi chiều, dùng thay viên kẹo ngọt. Nhiều gia đình còn xay nhuyễn chà là thành “date paste” – dạng mứt đặc sệt – để cho vào bánh, sữa chua, ngũ cốc, vừa tạo vị ngọt tự nhiên vừa bổ sung chất xơ. Một số đầu bếp còn dùng siro chà là thay cho đường khi pha chế cà phê, trà hay nấu chè, giúp món ăn vừa ngon vừa lành mạnh hơn.
Chà là còn có thể biến tấu thành nhiều món ngon bổ dưỡng. Ví dụ như có thể bổ đôi quả chà là, nhồi thêm hạnh nhân, óc chó hay phô mai để làm món ăn vặt giàu năng lượng. Với những ai yêu thích đồ ngọt, chà là nhúng socola đen sẽ là lựa chọn hấp dẫn mà vẫn tốt cho sức khỏe.
Trong bữa sáng, chà là thái nhỏ trộn cùng yến mạch, sữa chua, salad trái cây hoặc sinh tố giúp bổ sung chất xơ và vị ngọt tự nhiên. Ngoài ra, bạn cũng có thể xay nhuyễn chà là thành mứt (date paste) hay nấu thành siro để thay đường khi làm bánh, pha trà hoặc nấu chè. Đây đều là những cách tận dụng vị ngọt lành mạnh của chà là một cách phong phú, sáng tạo.
Chà là có thể chế biến thành nhiều món ngon, đặc biệt là món tráng miệng (Ảnh minh họa)
Giá chà là là bao nhiêu?
Nếu như trước đây chà là được coi là loại trái cây nhập khẩu xa xỉ, thì vài năm gần đây giá của chúng đã “mềm” hơn, đặc biệt là các giống chà là tươi từ Thái Lan. Trên thị trường, chà là tươi Thái Lan hiện dao động từ 80.000 – 200.000 đồng/kg, tùy mùa vụ và chất lượng. Với những dòng chà là tươi nhập khẩu cao cấp hơn, như giống Medjool hay Deglet Nour, giá có thể lên tới 400.000 – 700.000 đồng/kg.
Trong khi đó, chà là khô nguyên cành – loại phổ biến nhất trên kệ siêu thị và cửa hàng thực phẩm sạch – được bán với mức từ 190.000 – 350.000 đồng/kg. Nhìn chung, chà là ở mức giá trung cấp, không rẻ như trái cây nội địa nhưng cũng không quá đắt đỏ so với các loại quả nhập khẩu.
Chà là có nhiều loại trên nhiều phân khúc giá khác nhau (Ảnh minh họa)
So với nhãn tươi Hưng Yên – đặc sản đang vào mùa với giá khoảng 50.000 – 70.000 đồng/kg – thì chà là rõ ràng cao hơn gấp 3–4 lần. Ngay cả nhãn xuồng Nam Bộ, vốn được ưa chuộng ở miền Nam, cũng chỉ khoảng 40.000 – 55.000 đồng/kg. Nho tươi nội địa Ninh Thuận – loại xanh không hạt phổ biến – hiện được bán với giá từ 75.000 – 90.000 đồng/kg, gần tương đương chà là tươi bình dân.
Tuy nhiên, nếu so sánh với nho nhập khẩu từ Úc, Nam Phi hay Mỹ, mức giá thường rơi vào 140.000 – 300.000 đồng/kg, thậm chí có loại lên tới gần 900.000 đồng/kg, thì chà là lại ở vị thế cạnh tranh hơn.
Đặc biệt, khi đặt cạnh cherry tươi nhập khẩu, chà là gần như trở thành lựa chọn “dễ thở”. Cherry Mỹ – loại phổ biến nhất – hiện có giá khoảng 300.000 đồng/kg, trong khi các giống cherry cao cấp từ Canada, New Zealand hay Chile thường dao động từ 400.000 – 700.000 đồng/kg, gấp đôi, thậm chí gấp ba lần chà là tươi. Điều này cho thấy, với cùng trải nghiệm trái cây ngọt nhập khẩu, chà là vẫn là lựa chọn kinh tế hơn rất nhiều.
Tóm lại, xét về giá thành, chà là đắt hơn so với các loại quả ngọt nội địa như nhãn hay nho trong nước, nhưng lại rẻ hơn đáng kể nếu so sánh với cherry và nho nhập khẩu cao cấp. Đây cũng là một lý do khiến chà là ngày càng được ưa chuộng: vừa bổ dưỡng, vừa có mức giá trung bình phù hợp cho những ai muốn đổi vị và tìm nguồn ngọt lành mạnh từ thiên nhiên.
Hoặc