Sáng 11-7, Bộ Y tế phối hợp với Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tổ chức lễ mít tinh kỷ niệm Ngày Dân số thế giới 2025 với chủ đề "Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi".
Bộ Y tế và UNFPA nhấn nút khởi động lan tỏa thông điệp hưởng ứng Ngày Dân số thế giới
Tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 vừa được thông qua, trong đó quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện. Tinh thần này phù hợp với thông điệp của Ngày Dân số thế giới năm nay.
Theo bà Lan, hơn ba thập kỷ qua, Việt Nam đạt được nhiều kết quả đáng kể như kiểm soát tốt tốc độ gia tăng dân số, bước vào giai đoạn "cơ cấu dân số vàng", góp phần thúc đẩy kinh tế, thu hẹp bất bình đẳng, nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuổi thọ trung bình năm 2024 đạt 74,7 tuổi, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng tỉ suất sinh tiếp tục giảm mạnh và xuống mức thấp nhất trong lịch sử là một trong những thách thức lớn mà Việt Nam đang phải đối mặt. Năm 2024, trung bình mỗi phụ nữ sinh 1,91 con, giảm liên tục trong ba năm qua.
Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao với 111,4 bé trai/100 bé gái. Tỉ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết ở một số khu vực như Tây Nguyên, trung du miền núi phía Bắc lên tới 21,9%. Bên cạnh đó, số năm sống khỏe mạnh chỉ đạt khoảng 65 năm, chênh lệch chất lượng sống giữa các vùng miền còn lớn.
Đề xuất loạt chính sách để nâng chất lượng dân số
Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết hiện Bộ Y tế đang hoàn thiện dự thảo Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.
Dự luật dự kiến trình Quốc hội vào tháng 10 tới, gồm nhiều đề xuất đáng chú ý như: Ưu đãi chế độ nghỉ thai sản, hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật khi sinh con; hỗ trợ phụ nữ mang thai, sinh con thực hiện sàng lọc trước sinh và sơ sinh; ưu tiên tiếp cận nhà ở xã hội; hỗ trợ các gia đình sinh con một bề, có hai con gái; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh.
Bộ Y tế khuyến cáo sàng lọc trước sinh để phát hiện dị tật và bất thường di truyền
Ngoài ra, Bộ đề xuất xây dựng cơ sở chăm sóc người cao tuổi; quy định việc tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân; đẩy mạnh sàng lọc và điều trị trước sinh, sơ sinh; triển khai chính sách duy trì mức sinh thay thế và nâng cao chất lượng dân số.
Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), cho biết Luật Dân số đang được xây dựng, với nguyên tắc lấy con người làm trung tâm. Qua đó, Việt Nam chính thức bãi bỏ giới hạn số con, cho phép cặp vợ chồng tự quyết việc sinh con, đồng thời không còn kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba trở lên.
Việc sửa đổi pháp luật nhằm duy trì mức sinh thay thế, ngăn xu hướng giảm sinh kéo dài, đồng thời ứng phó với thách thức kép là tỉ lệ sinh thấp và già hóa dân số nhanh.
1/5 người không đạt số con mong muốn
Ông Matt Jackson, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam, ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc đảm bảo quyền tự quyết sinh sản về cho mọi người và nhấn mạnh không thể có phát triển bền vững, nếu thiếu đi quyền tự quyết về sinh sản.
Theo báo báo về tình trạng dân số thế giới 2025 của Quỹ dân số Liên Hợp Quốc, kết quả khảo sát 14 quốc gia trên toàn cầu, cho thấy cứ 5 người thì có 1 người không thể có số con như mong muốn. Hơn một nửa số người được khảo sát cho rằng các yếu tố kinh tế là rào cản chính đối với việc làm cha mẹ; trên 40% người trên 50 tuổi nói rằng họ không đạt được quy mô gia đình mong muốn.
Hoặc