Ngôn từ không chỉ là phương tiện giao tiếp, đó còn là tấm gương phản chiếu cách con người nhìn nhận thế giới và chính mình.
Những cụm từ tưởng chừng vô hại trong cuộc trò chuyện hàng ngày có thể tiết lộ chỉ số EQ (trí tuệ cảm xúc) thấp và một lối tư duy đầy giới hạn, khi họ tin rằng mọi chuyện tồi tệ xảy ra đều nằm ngoài tầm kiểm soát và họ không thể thay đổi điều gì.
Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, mà còn phá vỡ các mối quan hệ cá nhân, làm cản trở sự trưởng thành và phát triển cá nhân.
Dưới đây là những cụm từ như vậy thường thấy ở người có EQ thấp.
“Dù sao thì mọi thứ cũng chẳng thay đổi”
Câu nói này thể hiện một trạng thái buông xuôi đầy cam chịu. Nó cho thấy người nói tin rằng họ bất lực trước hoàn cảnh, và mọi nỗ lực đều vô nghĩa. Nhưng theo các chuyên gia, đó là cách con người tự bảo vệ bản thân khỏi thất bại hoặc kỳ vọng không đạt được.
Đây là dạng ngôn ngữ gợi ra sự bất lực đã được nội tại hóa – và nếu không thay đổi, nó dễ dẫn đến trầm cảm, lo âu kéo dài. Người có EQ cao sẽ nhận ra rằng một phần cuộc sống nằm trong khả năng kiểm soát của họ, và dù không thể thay đổi hoàn cảnh, họ có thể thay đổi cách mình phản ứng.
“Ai cũng chống lại tôi”
Cụm từ này thể hiện rõ cảm giác bị cô lập, nhưng đồng thời cũng là cách một người phủ nhận vai trò của mình trong các mâu thuẫn. Theo khảo sát của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA) năm 2023, có tới 62% chuyên gia trị liệu cho biết bệnh nhân thường có xu hướng đổ lỗi cho người khác thay vì tự xem lại hành vi của bản thân.
Người có EQ thấp sẽ không tự hỏi "Liệu mình có làm gì khiến tình hình tệ hơn?", mà sẽ lập tức quy kết lỗi cho người ngoài.
Vấn đề ở đây không nằm ở hoàn cảnh, mà là ở lăng kính mà người đó dùng để nhìn đời. Khi một người liên tục tin rằng họ là nạn nhân của người khác, họ từ chối tự chịu trách nhiệm, một dấu hiệu điển hình của EQ thấp.
“Chẳng ai chịu lắng nghe tôi”
Câu nói này thường được thốt ra như một lời than vãn – và ít ai để ý rằng, trong rất nhiều trường hợp, người xung quanh thực sự đã lắng nghe. Nhưng người nói không cảm thấy "được nghe" vì họ không được đáp ứng theo kỳ vọng.
Tiến sĩ Kim Sage cho rằng đây là một dạng phủ nhận nỗ lực của người khác, đồng thời tìm kiếm sự đồng cảm một cách gián tiếp. Khi ai đó luôn cảm thấy "không được lắng nghe", họ có thể đang cố khẳng định tầm quan trọng của mình thay vì thực sự cần một cuộc trò chuyện. Đây là biểu hiện của việc không làm chủ được cảm xúc – một đặc điểm tiêu biểu ở người có EQ thấp.
“Tại sao những điều tồi tệ chỉ xảy ra với tôi?”
Câu nói này thường đi kèm với một tiếng thở dài và ánh mắt bất lực. Nhưng điều đáng nói là, đây không phải là câu hỏi – mà là một tuyên bố ngầm: "Tôi không đáng bị như vậy." Tiến sĩ Kim Sage cho biết người mang tâm lý nạn nhân thường có xu hướng đổ lỗi cho hoàn cảnh, thay vì xem xét vai trò của mình trong chuỗi sự kiện tiêu cực.
Báo cáo năm 2024 của APA cũng cho thấy 55% chuyên gia trị liệu ghi nhận bệnh nhân thường đổ lỗi cho yếu tố bên ngoài hơn là nhìn nhận phần trách nhiệm cá nhân. Khi một người không thể nhìn thấy mối liên hệ giữa hành động của mình và kết quả nhận được, họ sẽ mãi ở trong vòng luẩn quẩn của sự tiêu cực. EQ thấp khiến họ khó phát triển khả năng tự phản tư – vốn là nền tảng của trưởng thành.
“Vậy thì chắc tôi là kẻ xấu”
Câu nói nghe qua có vẻ khiêm nhường, nhưng thực chất lại là một cách thao túng cảm xúc. Nó tạo ra một tình thế khó xử cho người đối diện: nếu phản bác thì thành tàn nhẫn, nếu đồng tình thì vô tình tiếp tay cho lối suy nghĩ sai lệch.
Theo Tiến sĩ McMahon, đây là chiến lược để lẩn tránh cảm giác bị phê bình, đồng thời đẩy trách nhiệm cảm xúc sang cho người khác. Người EQ thấp thường có xu hướng dùng cảm xúc của mình như một công cụ để điều khiển phản ứng của người xung quanh – thay vì đối diện thẳng thắn với vấn đề.
Làm sao để thoát khỏi những cụm từ EQ thấp?
Bước đầu tiên là nhận diện được những cụm từ đang phản ánh tâm lý tiêu cực của bản thân. Việc thay đổi ngôn ngữ không đơn thuần là thay đổi câu nói, mà là thay đổi cách tư duy đứng sau nó.
Tiến sĩ Kim Sage khẳng định: Khi một người tin rằng mình là người điều khiển cuộc sống và chịu trách nhiệm cho hành động của mình, họ sẽ thoát khỏi tâm lý nạn nhân nhanh hơn. Nói cách khác, khi bạn dừng đổ lỗi và bắt đầu hành động – bạn đang lấy lại quyền kiểm soát cuộc sống.
EQ thấp không chỉ thể hiện qua hành vi, mà còn hiện diện rõ nét trong lời nói. Nhận diện, thay vì phủ nhận, là bước đầu tiên để trưởng thành cảm xúc. Và khi bạn thay đổi ngôn từ, bạn đang dần thay đổi cách mình nhìn cuộc sống.
(Tổng hợp/Ảnh minh họa: Internet)
Hoặc