Những ngày gần đây, chất lượng không khí tại Hà Nội liên tục ở mức kém đến xấu, khiến nhiều người dân lo ngại cho sức khỏe, đặc biệt là trẻ nhỏ, người già và những người có bệnh hô hấp. Theo dữ liệu cập nhật trong hôm qua và sáng nay từ IQAir – nền tảng theo dõi chất lượng không khí toàn cầu, chỉ số AQI tại nhiều khu vực nội thành Hà Nội thường xuyên vượt ngưỡng khuyến cáo, có thời điểm chạm mức “không tốt cho sức khỏe”, với nồng độ bụi mịn PM2.5 cao hơn nhiều lần so với tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Chỉ số không khí ở Hà Nội luôn đạt mực xấu, thậm chí ô nhiễm thứ 3 thế giới vào sáng hôm nay 12/12 (Ảnh IQAir Earth)
Trong bối cảnh ô nhiễm không khí trở thành vấn đề thường trực của các đô thị lớn, nhiều gia đình bắt đầu tìm đến các giải pháp đơn giản hơn để cải thiện không gian sống, từ máy lọc không khí cho tới việc trồng thêm cây xanh trong nhà. Ít ai ngờ rằng, một loại cây quen thuộc, xuất hiện trong rất nhiều gia đình Việt từ nhiều năm nay, lại từng được các nhà khoa học nhắc tới như một “máy lọc khí tự nhiên” – đó chính là cây lưỡi hổ.
"Máy lọc khí độc" trong nhà
Cây lưỡi hổ (tên khoa học Dracaena trifasciata, trước đây gọi là Sansevieria trifasciata) vốn không xa lạ với người Việt. Với dáng lá thẳng đứng, cứng cáp, dễ sống, loại cây này thường được đặt ở phòng khách, hành lang, văn phòng hay thậm chí trong phòng ngủ. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng lưỡi hổ từng được NASA đưa vào danh sách các loài cây có khả năng cải thiện chất lượng không khí trong môi trường kín.
Ảnh minh hoạ
Theo NASA Clean Air Study – nghiên cứu nổi tiếng được thực hiện từ cuối thập niên 1980 nhằm đánh giá khả năng thanh lọc không khí của cây xanh trong không gian khép kín, cây lưỡi hổ có thể hấp thụ một số hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) thường xuất hiện trong nhà ở, bao gồm formaldehyde, benzene, trichloroethylene, xylene và toluene. Đây là những chất có thể phát sinh từ sơn tường, đồ gỗ công nghiệp, chất tẩy rửa, keo dán hoặc khói thuốc lá.
NASA cũng nhấn mạnh rằng, cơ chế lọc không khí của cây không chỉ đến từ lá mà còn liên quan đến vi sinh vật trong đất, khi các chất ô nhiễm được hấp thụ và phân hủy dần trong môi trường rễ cây. Dù nghiên cứu này được thực hiện trong điều kiện phòng thí nghiệm khép kín, nó đã mở ra một hướng tiếp cận mới về vai trò của cây xanh đối với chất lượng không khí trong nhà.
Một điểm đặc biệt khác của cây lưỡi hổ là việc thực hiện quang hợp theo cơ chế CAM (Crassulacean Acid Metabolism). Điều này khiến cây mở khí khổng vào ban đêm để hấp thụ CO₂, khác với phần lớn các loại cây thông thường. Chính đặc điểm này khiến lưỡi hổ thường được nhắc đến như một trong số ít loại cây phù hợp để đặt trong không gian sinh hoạt ban đêm, dù các chuyên gia cũng lưu ý rằng lượng oxy tạo ra là không lớn và không thể thay thế vai trò của thông gió tự nhiên hay thiết bị lọc khí.
Cây lưỡi hổ hoàn toàn phù hợp đặt trong khu vực phòng ngủ (Ảnh minh hoạ)
Nhiều nghiên cứu và tổng hợp khoa học sau này, được đăng tải trên các tạp chí và nền tảng học thuật quốc tế như Healthline hay ResearchGate, cũng ghi nhận rằng cây lưỡi hổ có thể góp phần giảm nồng độ VOCs trong không gian kín, đặc biệt trong những căn phòng ít thông gió. Tuy nhiên, các chuyên gia đều thống nhất rằng, cây xanh nên được xem là giải pháp hỗ trợ, không phải biện pháp duy nhất để xử lý ô nhiễm không khí trong nhà.
Loại cây không cần chăm kỹ, đặt đâu cũng hợp
Không chỉ được nhắc đến bởi khả năng hỗ trợ cải thiện không khí, cây lưỡi hổ còn được ưa chuộng nhờ độ “dễ tính” hiếm có. Theo hướng dẫn từ The Old Farmer’s Almanac – một trong những cẩm nang làm vườn lâu đời và uy tín tại Mỹ, lưỡi hổ là loại cây chịu hạn tốt, không đòi hỏi chăm sóc cầu kỳ và phù hợp với nhiều điều kiện ánh sáng khác nhau.
Về ánh sáng, cây phát triển tốt nhất trong môi trường ánh sáng gián tiếp, gần cửa sổ nhưng tránh nắng gắt trực tiếp. Tuy nhiên, lưỡi hổ vẫn có thể sống được trong khu vực ánh sáng yếu, dù tốc độ sinh trưởng sẽ chậm hơn. Đây là lý do cây thường được đặt ở góc phòng khách, hành lang, văn phòng làm việc hoặc các khu vực ít cửa sổ.
Lưỡi hổ là loại cây không cần chăm sóc quá nhiều (Ảnh minh hoạ)
Về tưới nước, các chuyên gia khuyến cáo chỉ tưới khi đất đã khô hoàn toàn, bởi lưỡi hổ tích nước trong lá và rất dễ bị thối rễ nếu tưới quá nhiều. Trung bình, mỗi lần tưới cách nhau vài tuần, thậm chí lâu hơn vào mùa lạnh. Đất trồng nên là loại thoát nước tốt, có thể dùng đất trộn cho xương rồng hoặc bổ sung cát, perlite để hạn chế úng nước.
Về vị trí đặt trong nhà, nhiều tài liệu tư vấn cho rằng lưỡi hổ phù hợp với phòng khách, phòng làm việc và cả phòng ngủ, miễn là không đặt ngay luồng gió lạnh từ điều hòa hoặc nơi có nắng gắt chiếu trực tiếp. Với dáng cây thẳng đứng, gọn gàng, lưỡi hổ cũng được đánh giá cao về mặt thẩm mỹ, dễ kết hợp với nhiều phong cách nội thất khác nhau.
Dù được đánh giá là an toàn và dễ trồng, các chuyên gia cũng lưu ý rằng lá lưỡi hổ chứa độc tố nhẹ, có thể gây kích ứng nếu ăn phải, vì vậy cần đặt cây ngoài tầm với của trẻ nhỏ và vật nuôi.
Ảnh minh hoạ
Hoặc