Vì sao người Hà Nội thức đêm, chen lấn để kiếm suất mua nhà xã hội?

Hàng trăm người chen lấn, thức xuyên đêm chờ nộp hồ sơ mua nhà ở xã hội. Ảnh: Nguyễn Hưng.

Tối muộn giữa tháng 11, khu vực đăng ký mua nhà ở xã hội tại ô đất CT3 thuộc khu đô thị mới Kim Chung, Đông Anh (Thăng Long Green City) trở nên nhộn nhịp chưa từng thấy.

Từ 20-21h, người dân đã mang theo chiếu, nước uống, đồ ăn nhẹ để "đóng chốt" giữ chỗ trước cổng khu đăng ký. Đến nửa đêm, hàng dài người xếp thành nhiều lớp, người đứng, người ngồi, người gục đầu chợp mắt chờ đến giờ nộp hồ sơ.

Suất mua "đổi đời"

Anh Lê Chung là một trong hàng trăm người xếp hàng chờ nộp hồ sơ với hy vọng được sở hữu một căn hộ tại dự án nhà ở xã hội Thăng Long Green City.

Anh là đầu bếp tại một khu công nghiệp ở Hưng Yên, trong khi vợ anh là giáo viên mầm non tại Đông Anh. Thu nhập của 2 vợ chồng đủ để nuôi một con gái nhỏ 4 tuổi, ngoài ra tích lũy được một khoản hơn 400 triệu đồng. Với số tiền này, anh chị không dám mơ đến những căn nhà thương mại giá 4-

Người dân túc trực qua đêm để nộp hồ sơ mua nhà ở xã hội Thăng Long Green City. Ảnh: Nguyễn Hưng.

Thăng Long Green City có 1.104 căn hộ, trong đó số căn để bán là 589, còn lại 212 căn cho thuê và 128 căn thuê mua. Với giá 18,4 triệu đồng/m2, căn hộ diện tích 50-64 m2 chỉ dao động từ gần 1 đến 1,1 tỷ đồng.

Giữa lúc giá nhà thương mại mở bán mới tại Hà Nội đã lên đến khoảng 100 triệu đồng/m2 trong quý III, còn nhiều căn nhà ở xã hội chuyển nhượng đã vượt 50 triệu đồng/m2, mức giá dưới 20 triệu đồng/m2 trở nên đặc biệt hiếm trên thị trường.

Vị trí dự án nằm tại Đông Anh cũng góp phần khiến người dân đổ xô về đăng ký. Khu vực này có tốc độ phát triển nhanh, mặt bằng giá tăng liên tục, các chung cư thương mại hiện hữu như Eurowindow Park, Intracom Riverside đều trên 60 triệu đồng/m2, hay các dự án đang xây tại đại đô thị Vinhomes Global Gate đều vượt 100 triệu đồng/m2 dù chưa bàn giao. Giá đất nền cũng tăng đáng kể trong hai năm gần đây khiến những thửa đất giá dưới 2 tỷ đồng trở nên khan hiếm.

Nguy cơ méo mó chính sách

Việc người dân xếp hàng, chen lấn, thức xuyên đêm chỉ đề nộp hồ sơ cũng là hiện tượng gây tranh cãi. Theo TS Trần Xuân Lượng, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Đánh giá thị trường bất động sản, hình ảnh chen lấn khi đăng ký mua nhà ở xã hội cho thấy công tác tiếp nhận và xét duyệt hồ sơ vẫn thiếu đồng bộ, thiếu chuẩn hóa và còn lúng túng trong tổ chức.

Theo TS Lượng, đã đến lúc các cơ quan chức năng cần xây dựng một quy trình chuẩn bắt buộc cho toàn bộ quá trình tiếp nhận, xét duyệt và công bố kết quả hồ sơ mua nhà ở xã hội. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là bước tiến quan trọng nhằm minh bạch hóa, hiện đại hóa lĩnh vực nhà ở xã hội, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người dân.

Ông cho rằng hiện nay, một số địa phương vẫn tiếp nhận hồ sơ theo phương thức thủ công, phụ thuộc nhiều vào năng lực xử lý của từng chủ đầu tư hoặc đơn vị được giao nhiệm vụ. Mỗi dự án lại thông báo và hướng dẫn theo một cách khác nhau, dẫn đến tình trạng hồ sơ "dồn cục" trong cùng thời điểm khiến đơn vị tiếp nhận quá tải. Người dân lo lắng phải xếp hàng từ sớm để "giữ chỗ", gây bức xúc và mất trật tự.

Điều này làm phát sinh tâm lý bất an về tính minh bạch, đồng thời tạo áp lực lớn cho cả người dân lẫn chủ đầu tư dự án.

TS Trần Xuân Lượng nhấn mạnh nhà ở xã hội là chính sách nhân văn, cần được thực hiện công bằng và minh bạch. Nếu quy trình không thống nhất và thiếu tiêu chí bắt buộc, thì dù chính sách đúng, việc thực thi vẫn có thể phát sinh bất cập.

Trước đó, trong một cuộc họp cuối tháng 10, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung đã đề xuất xây dựng hệ thống đăng ký trực tuyến để người dân có thể nộp hồ sơ online, đồng thời liên thông dữ liệu để rút ngắn thời gian thẩm định.

Ngày thứ 2 tiếp nhận hồ sơ đăng ký mua nhà ở xã hội dự án Thăng Long Green City, hàng trăm người vẫn xếp hàng dài chờ đến lượt. Ảnh: Thủy Tiên.

Hà Nội thời gian qua liên tục bổ sung dự án nhà ở xã hội tại nội và ngoại thành, nhưng nguồn cung vẫn chưa theo kịp nhu cầu rất lớn của người dân. Chênh lệch cung - cầu khiến những dự án nhà ở xã hội mở bán mới thu hút lượng quan tâm đột biến, đồng thời tạo ra hiện tượng giữ suất, đặt chỗ rồi bán chênh giá, dù quy định cấm sang nhượng suất mua vẫn được áp dụng.

Điều này được nhìn nhận là làm méo mó mục tiêu của chính sách và khiến người có nhu cầu thực phải xếp hàng sớm để yên tâm rằng hồ sơ của mình được xét duyệt đúng quy định.

Thực tế, tại phiên họp Chính phủ ngày 8/11, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết đã ghi nhận hiện tượng xếp chỗ rồi bán chênh 200-500 triệu đồng. Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ Chỉ thị về chấn chỉnh và yêu cầu các địa phương kiểm soát, minh bạch trong xét duyệt mua - bán - cho thuê nhà ở xã hội.

Tại các phiên họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản gần đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhiều lần nhắc đến những bất cập trong quy trình mua, bán nhà ở xã hội. Người đứng đầu Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương phải công khai, minh bạch toàn bộ quy trình xét duyệt hồ sơ.

Thủ tướng thậm chí đã giao Bộ Công an nắm tình hình, xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật liên quan đến mua bán suất nhà ở xã hội, nhằm ngăn ngừa tiêu cực và bảo đảm chính sách được thực hiện đúng mục tiêu.

Người đứng đầu Chính phủ đồng thời yêu cầu tiếp tục thúc đẩy số hóa quy trình, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, tránh để xảy ra tình trạng phải xếp hàng dài hay "chạy vạy" khi muốn mua nhà ở xã hội.