Trong một phát hiện được đánh giá là mang tính cách mạng đối với sinh học biển và nhận thức của nhân loại về sự sống, các nhà khoa học từ Viện Khoa học và Kỹ thuật Biển sâu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã công bố việc tìm thấy một quần thể sinh vật khổng lồ ở độ sâu kỷ lục 9.533 mét dưới mực nước biển, nằm trong khu vực Rãnh Kuril-Kamchatka ở tây bắc Thái Bình Dương.
Đây là quần thể sinh vật tổng hợp hóa học sâu nhất từng được ghi nhận trên Trái Đất, mở ra một chân trời mới cho hiểu biết của con người về khả năng tồn tại và thích nghi của sự sống trong những điều kiện khắc nghiệt nhất.
Với độ sâu gần gấp rưỡi chiều cao của đỉnh Everest, khu vực này từ lâu được mệnh danh là "vua của các rãnh đại dương". Nhờ sự hỗ trợ của tàu ngầm có người lái "Struggler", các nhà nghiên cứu đã tiếp cận được môi trường khắc nghiệt của đáy biển và chứng kiến một quần thể sinh vật độc đáo gồm các loài giun ống và trai khổng lồ.
Khác với quan niệm truyền thống vốn cho rằng sự sống ở đáy biển phụ thuộc vào những mảnh vụn hữu cơ rơi từ mặt nước, các sinh vật tại đây lại sinh tồn nhờ quá trình tổng hợp hóa học, sử dụng năng lượng từ hydro sunfua và metan rò rỉ từ lớp vỏ Trái Đất.
Trong một thời gian dài, chúng ta đã bị đánh lừa bởi quan niệm truyền thống cho rằng hệ sinh thái vực thẳm chủ yếu được chi phối bởi các hạt hữu cơ lắng đọng từ bề mặt. Tuy nhiên, những khám phá gần đây đã trực tiếp thách thức nhận thức này, chỉ ra rằng quá trình tổng hợp hóa học có thể là cơ chế cốt lõi hỗ trợ sự sống dưới đáy biển.
Không chỉ dừng lại ở đó, các nhà khoa học còn phát hiện hàng trăm triệu vi sinh vật ẩn mình trong lớp trầm tích sâu dưới đáy biển, nơi chúng thực hiện các phản ứng sinh hóa phức tạp, chuyển hóa carbon dioxide thành metan, tạo nên một "kho dự trữ metan" tự nhiên khổng lồ.
Phát hiện này cho thấy hệ sinh thái dưới đáy đại dương không chỉ hoạt động theo một cơ chế độc lập với ánh sáng mặt trời, mà còn có tiềm năng ảnh hưởng đến chu trình carbon toàn cầu, yếu tố cốt lõi trong biến đổi khí hậu.
Điều khiến giới khoa học kinh ngạc hơn cả là khả năng thích nghi siêu việt của các sinh vật sống tại đây. Dưới áp suất tương đương 11.000 tấn đè lên một ngón tay, nhiều loài ngao biển có kích thước lớn đến 30 cm vẫn sống sót khỏe mạnh, đồng thời duy trì tốc độ trao đổi chất chỉ bằng 1/10 so với sinh vật ở vùng nước nông.
Giới khoa học cho rằng chính "chế độ năng lượng thấp" này có thể mang lại manh mối trong nghiên cứu chống lão hóa, chống ung thư và sinh học ứng dụng, những lĩnh vực mà con người hiện đang thử nghiệm mô phỏng trong điều kiện nhân tạo.
Từ đây, một giả thuyết mới mang tên "Phòng trưng bày Sự sống Hóa học" bắt đầu được hình thành. Giả thuyết này cho rằng dạng sống vi sinh vật được nuôi dưỡng bởi năng lượng hóa học có thể phổ biến ở các rãnh sâu trên toàn thế giới, thậm chí không loại trừ khả năng tồn tại ở những nơi xa xôi như đại dương dưới lớp băng của Europa, vệ tinh của Sao Mộc hay Enceladus, vệ tinh của Sao Thổ, nơi mà hydro sunfua và metan cũng hiện diện với mật độ cao. Câu hỏi đặt ra là: nếu sự sống có thể sinh sôi mạnh mẽ trong những vực sâu tăm tối nhất của Trái Đất, thì tại sao nó lại không thể tồn tại trong những đại dương tối mù của vũ trụ?
Phát hiện này một lần nữa đặt ra thách thức cho định nghĩa truyền thống về sự sống, vốn gắn liền với ánh sáng mặt trời. Sự sống không còn giới hạn ở những điều kiện lý tưởng mà chúng ta từng tưởng tượng: ánh sáng, nhiệt độ ổn định, khí quyển giàu oxy mà có thể phát triển mạnh mẽ tại những nơi tưởng chừng như "chết chóc" nhất.
Đó là nơi không có ánh sáng, không có thực vật, chỉ có đá, nước lạnh buốt và áp suất khủng khiếp. Nhưng chính tại đây, một hệ sinh thái hoàn chỉnh lại vận hành theo nguyên lý riêng, độc lập và bền vững.
Từ các miệng phun thủy nhiệt, các đỉnh núi lửa ngầm đến các khu vực đóng băng cực đoan, Trái Đất không ngừng khiến con người kinh ngạc bởi khả năng dung chứa sự sống theo những cách mà trước đây khoa học chưa từng dám tưởng tượng.
Những khám phá này nhắc nhở chúng ta một cách sâu sắc rằng sức sống của sự sống vượt xa trí tưởng tượng của chúng ta, và những bí ẩn của vũ trụ luôn sâu sắc và bí ẩn hơn những gì trí tưởng tượng của chúng ta có thể hiểu được.
Phát hiện lần này không chỉ là bước tiến khoa học, mà còn là một lời nhắc nhở khiêm tốn: thế giới tự nhiên luôn vượt xa khuôn mẫu tư duy của con người, và vũ trụ, với tất cả bí ẩn của nó có thể chứa đựng những sự sống mà ta chưa từng biết đến.
Khởi nguồn từ một lần lặn sâu dưới đáy biển, những phát hiện này đã mở ra một chương mới cho cuộc hành trình khám phá của nhân loại. Chúng buộc chúng ta phải xem xét lại những định nghĩa vốn tưởng như không thể thay đổi, đồng thời đặt ra những câu hỏi lớn lao hơn về sự sống trong vũ trụ, liệu có bao nhiêu "hệ sinh thái hóa học" vẫn đang âm thầm tồn tại ngoài kia, chờ được khám phá?
Hoặc