350.000 NDT tiền tiết kiệm “không cánh mà bay”
Năm 2024, anh Khang ở Nam Thông, Trung Quốc, quyết định gửi tiết kiệm 350.000 NDT (hơn 1,2 tỷ đồng) để chuẩn bị tổ chức đám cưới cho con trai. Tuy nhiên, 2 tháng sau khi đến ngân hàng rút tiền, người đàn ông này phát hiện tài khoản của mình chỉ còn 0 đồng. Sau khi tìm hiểu, anh Khang mới được ngân hàng cho biết lý do: “Anh còn nợ cũ chưa trả nên chúng tôi đã tự động trừ tiền”.
Theo đó, sự việc bắt nguồn từ năm 2013. Khi đó, anh Khang từng bảo lãnh liên đới cho khoản vay 200.000 NDT của một người tên họ Triệu. Sau khi anh Triệu không trả nợ đúng hạn, ngân hàng khởi kiện cả hai ra tòa án địa phương và đã có phán quyết yêu cầu thi hành án. Tuy nhiên, bản án không được thực thi đầy đủ trong suốt thời gian dài.
Đến năm 2024, khi phát hiện anh Khang có khoản tiền gửi tiết kiệm, ngân hàng này đã tự động trừ toàn bộ số tiền 350.000 NDT để bù vào khoản nợ trước đó. Cho rằng hành vi này là trái pháp luật Trung Quốc và vượt quá nghĩa vụ bảo lãnh, anh Khang đã đâm đơn kiện ngân hàng, yêu cầu họ hoàn trả hơn 90.000 NDT (hơn 328 triệu đồng) đã khấu trừ vượt mức và bồi thường tiền lãi từ khoản tiền 350.000 NDT.
Ảnh minh hoạ: Internet
Tòa án cho rằng, giữa anh Khang và ngân hàng tồn tại hợp đồng gửi tiền, theo đó ngân hàng có nghĩa vụ bảo đảm an toàn khoản tiền gửi và thanh toán đầy đủ cả gốc lẫn lãi. Việc ngân hàng tự ý khấu trừ tiền gửi mà không qua thủ tục cưỡng chế tư pháp là hành vi vi phạm pháp luật Trung Quốc.
Cuối cùng, tòa án địa phương yêu cầu ngân hàng hoàn trả hơn 90.000 NDT đã khấu trừ vượt mức và bồi thường hơn 3.000 NDT (hơn 10 triệu đồng) tiền lãi phát sinh trong kỳ hạn gửi.
Ngân hàng có quyền khấu trừ tiền của người bảo lãnh khoản vay không?
Trao đổi với báo chí, ông Trần Diên Hồng – đối tác cấp cao Công ty luật DHH Bắc Kinh, kiêm Giám đốc Trung tâm nghiên cứu luật tài chính Đại học Điện lực Hoa Bắc – khẳng định: Ngân hàng không có quyền đơn phương khấu trừ tiền gửi của người bảo lãnh nếu không thông qua thủ tục pháp lý.
Theo ông Trần, giữa ngân hàng và người bảo lãnh tồn tại hai mối quan hệ pháp lý: hợp đồng bảo lãnh và hợp đồng tiền gửi. Trong hợp đồng tiền gửi, nghĩa vụ cốt lõi của ngân hàng là đảm bảo an toàn tiền gửi và trả đúng hạn cả gốc lẫn lãi. Việc ngân hàng tự ý khấu trừ vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc được quy định trong Luật Ngân hàng Thương mại Trung Quốc và Điều 32 Quy định về quản lý tiết kiệm.
Cụ thể, Điều 29 Luật Ngân hàng Thương mại Trung Quốc nêu rõ: "Ngân hàng thương mại không được khấu trừ tiền gửi tiết kiệm cá nhân trừ khi có quy định khác của pháp luật". Điều này đồng nghĩa, dù người bảo lãnh có liên đới trách nhiệm trả nợ, thì việc cưỡng chế vẫn phải thực hiện qua cơ quan tư pháp hoặc trọng tài, không thể do ngân hàng tự quyết định.
Ảnh minh hoạ: Internet
Ngoài ra, theo Điều 688 Bộ luật Dân sự Trung Quốc, chủ nợ chỉ được yêu cầu bên bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh trong phạm vi pháp luật cho phép và phải thông qua các văn bản có hiệu lực pháp lý như phán quyết hoặc phê chuẩn của tòa án. Việc tự ý khấu trừ, do đó, vi phạm cả quy định về rút tiền tự do lẫn quy trình xử lý trách nhiệm bảo lãnh.
Hậu quả pháp lý với hành vi khấu trừ trái phép
Theo phân tích pháp lý, hành vi tự ý khấu trừ tiền gửi của ngân hàng vừa cấu thành vi phạm hợp đồng vừa vi phạm ngoài hợp đồng. Cụ thể, về khía cạnh hợp đồng, ngân hàng đã không thực hiện đúng nghĩa vụ thanh toán theo thỏa thuận trong hợp đồng gửi tiền, vi phạm quy định tại Điều 577 Bộ luật Dân sự Trugn Quốc, qua đó phát sinh trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng.
Về mặt ngoài hợp đồng, việc ngân hàng đơn phương xử lý tài sản của khách hàng khi chưa được sự đồng ý và không thông qua thủ tục pháp lý cần thiết đã gây ra tổn thất thực tế, đáp ứng đầy đủ các điều kiện để phát sinh trách nhiệm ngoài hợp đồng theo Điều 1165 của Bộ luật Dân sự Trung Quốc.
Từ các căn cứ trên, ngân hàng có thể phải gánh chịu nhiều hậu quả pháp lý. Trước tiên là trách nhiệm dân sự, buộc phải hoàn trả toàn bộ số tiền đã khấu trừ trái phép và bồi thường những thiệt hại phát sinh, chẳng hạn như khoản lãi mà khách hàng bị mất do tiền gửi bị sử dụng sai mục đích.
Ngoài ra, ngân hàng còn phải chịu trách nhiệm pháp lý do vi phạm hợp đồng. Nếu trong hợp đồng gửi tiền có quy định cụ thể về nghĩa vụ bồi thường, ngân hàng phải tuân thủ các điều khoản đó. Trường hợp hợp đồng không nêu rõ, các quy định pháp luật hiện hành sẽ được sử dụng để xác định nghĩa vụ và mức bồi thường phù hợp.
Bên cạnh đó, cơ quan quản lý tài chính cũng có thể áp dụng các hình phạt hành chính, buộc ngân hàng sửa sai, hoàn trả số tiền đã khấu trừ và thu hồi các khoản thu lợi bất hợp pháp từ hành vi vi phạm.
Sự việc này là lời cảnh tỉnh rõ ràng cho các tổ chức tín dụng trong việc tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật liên quan đến bảo lãnh và quản lý tiền gửi cá nhân. Trong bối cảnh mối quan hệ giữa ngân hàng và khách hàng ngày càng phụ thuộc vào pháp lý và niềm tin, những sai phạm như vậy không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và sự ổn định của hệ thống tài chính.
(Theo Kan.china.com)
Hoặc