Lần đầu tiên Việt Nam thực hiện thành công 1 ca ghép gan bất đồng nhóm máu ở người lớn

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 vừa đánh dấu một bước tiến quan trọng của y học Việt Nam khi thực hiện thành công ca ghép gan bất đồng nhóm máu ở người lớn đầu tiên. Người nhận gan là nữ bệnh nhân 20 tuổi ở Hà Nội, mắc bệnh viêm đường mật xơ cứng tiên phát suốt 17 năm; người hiến gan chính là bố của bệnh nhân. Thành công này tiếp tục khẳng định vị thế của Bệnh viện 108 trong lĩnh vực ghép tạng và mở ra cơ hội sống cho nhiều bệnh nhân khác đang chờ ghép gan nhưng không tìm được người hiến cùng nhóm máu.

Hành trình 17 năm chống chọi bệnh tật

Từ khi mới 3 tuổi, bệnh nhân đã bắt đầu có biểu hiện vàng da, vàng mắt và được điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Đến năm 2015, kết quả sinh thiết gan xác định cô mắc viêm đường mật xơ cứng tiên phát (Primary Sclerosing Cholangitis – PSC) – căn bệnh mạn tính hiếm gặp, gây xơ hóa và hẹp tiến triển hệ thống đường mật, dẫn tới ứ mật, nhiễm trùng đường mật tái phát và cuối cùng là xơ gan, suy gan.

Trong các năm 2017 và 2019, bệnh nhân trải qua hai lần điều trị xơ gan bằng tế bào gốc. Tuy nhiên, dù kiên trì điều trị, sức khỏe em ngày càng suy giảm. Một tuần trước khi nhập Bệnh viện TWQĐ 108, bệnh nhân xuất hiện vàng da, vàng mắt trở lại và đau âm ỉ vùng hạ sườn phải.

PGS, TS Vũ Văn Quang – Phó Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật Gan – Mật – Tụy – cho biết ghép gan là phương pháp duy nhất có thể cải thiện tiên lượng và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân PSC giai đoạn tiến triển. Khi nhận được tư vấn từ các bác sĩ, gia đình đã chuẩn bị tinh thần để người bố hiến gan cứu con.

Ông C., bố của bệnh nhân, gần như không đắn đo khi biết mình đủ điều kiện hiến gan. Suốt nhiều năm cùng con chống chọi bệnh tật, ông luôn trăn trở tìm cơ hội đổi lại cuộc sống bình thường cho con gái. Ông xúc động chia sẻ rằng con gái từng nói: “Con ngủ mơ, tỉnh dậy không thấy bố đâu”, khiến ông càng quyết tâm không bao giờ buông tay đồng hành cùng con.

Tuy nhiên, giữa hai bố con lại bất tương hợp nhóm máu – một trở ngại lớn đối với ghép gan người lớn. Theo PGS, TS Vũ Văn Quang, nồng độ kháng thể kháng A/B ở người lớn cao hơn nhiều so với trẻ nhỏ do hệ miễn dịch đã trưởng thành. Vì vậy, nguy cơ xảy ra thải ghép dịch thể và phá hủy mảnh ghép rất lớn. Trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 1–2 tuổi, có nồng độ kháng thể thấp nên ít gặp nguy cơ này hơn.

Gian nan giải “bài toán” khó

Ở người lớn, việc ghép gan bất đồng nhóm máu đòi hỏi phác đồ điều trị miễn dịch phức tạp, bao gồm truyền Rituximab và thay huyết tương để giảm kháng thể kháng A/B xuống mức an toàn (<1:16 hoặc <1:32). Người lớn cũng dễ gặp biến chứng đường mật, tổn thương mạch máu và nhiễm trùng hơn do nhiều bệnh lý nền.

Với tất cả những khó khăn đó, ê-kíp ghép gan phải chuẩn bị kỹ lưỡng và xây dựng chiến lược điều trị tối ưu.

Bệnh nhân được điều trị Rituximab và thay huyết tương trước phẫu thuật

Trước phẫu thuật, bệnh nhân được điều trị bằng Rituximab và thay huyết tương nhằm hạ nồng độ kháng thể kháng nhóm máu của người hiến. Đây là bước quan trọng, giúp giảm nguy cơ thải ghép và nâng cao tỷ lệ thành công.

Trong mổ, các bác sĩ chú trọng bảo vệ nội mô mạch máu, rửa gan kỹ lưỡng và đảm bảo tưới máu tốt cho mảnh ghép. Kỹ thuật nối đường mật được thực hiện cẩn trọng nhằm hạn chế biến chứng – một thách thức lớn trong các ca ghép gan bất đồng nhóm máu.

Ca phẫu thuật diễn ra trong 7 giờ, với sự phối hợp của nhiều chuyên khoa. Người bố được phẫu thuật nội soi để lấy mảnh gan phải – phương pháp ít xâm lấn, giúp rút ngắn thời gian hồi phục.

Kíp ghép gan tiến hành ca phẫu thuật cho 02 bố con bệnh nhân

Một tuần sau ghép, cả bệnh nhân và người hiến đều hồi phục tốt. Chức năng gan của bệnh nhân ổn định, cha cô cũng nhanh chóng lấy lại sức khỏe. Chỉ đến lúc được phép gặp nhau, cảm xúc mới thật sự vỡ òa. Vừa thấy bố bước vào phòng, cô gái bật khóc nức nở. Những giọt nước mắt là sự biết ơn, thương yêu và nhẹ nhõm khi thấy bố an toàn.

Người bố chỉ nhẹ nhàng dặn con cố gắng ăn uống, sớm phục hồi để cùng trở về nhà. Với bản tính sống nội tâm, ít bộc lộ cảm xúc, nhưng trong khoảnh khắc ấy, cô gái không thể kìm lòng trước tình yêu và sự hy sinh lớn lao của bố.

Ý nghĩa vượt khỏi một ca bệnh

PGS, TS Vũ Văn Quang cho biết: “Đây là trường hợp đầu tiên ghép gan bất đồng nhóm máu ở người lớn tại Bệnh viện và là trường hợp thứ hai trên cả nước. Ca bệnh gặp rất nhiều khó khăn, nhưng chúng tôi đã xử lý được toàn bộ thách thức.”

Thành công này không chỉ mang lại sự sống mới cho một bệnh nhân trẻ mà còn mở ra hướng điều trị quan trọng cho nhiều trường hợp tương tự – những bệnh nhân có người thân sẵn sàng hiến gan nhưng không cùng nhóm máu.

Thấy người bệnh hồi phục từng ngày là niềm hạnh phúc của mỗi người thầy thuốc

Trong thời gian tới, Bệnh viện TWQĐ 108 đặt mục tiêu tiếp tục phát triển kỹ thuật ghép gan bất đồng nhóm máu, mở rộng cơ hội điều trị cho người bệnh.

Ca ghép gan thành công là minh chứng cho tinh thần “tất cả vì người bệnh” của đội ngũ thầy thuốc quân y 108: dám nghĩ, dám làm, vượt qua giới hạn chuyên môn để mang lại hy vọng sống cho người bệnh và đóng góp vào sự phát triển của y học Việt Nam.