Ba tháng qua, Mạnh Quân – chàng trai sinh năm 1995 quê Thái Bình – đã gửi hơn 50 bộ hồ sơ xin việc. Trong số đó, chưa đến 10 công ty gọi phỏng vấn, và tất cả đều kết thúc bằng hai chữ “rớt”. Khi những email từ chối ngày một nhiều hơn, còn tài khoản ngân hàng thì ngày một vơi đi, Quân quyết định rời Hà Nội, về quê “chữa lành” và tìm lại sự cân bằng trong tâm trí.
Nhưng sự bình yên ở quê nhà không kéo dài lâu. Hàng xóm từ chỗ hỏi han lo lắng ban đầu, dần chuyển sang những lời xì xào: “Trai tân, khỏe mạnh mà ở nhà suốt, chắc chỉ lười mới thất nghiệp lâu thế.” Bố mẹ anh – dù thương con – cũng không giấu được tiếng thở dài: “Con thử nộp thêm vài chỗ nữa đi, ngồi mãi ở nhà thế này cũng không ổn.”
Không ai hiểu rằng, “ở nhà” cũng là một cuộc chiến. Quân từng làm ở hai công ty truyền thông lớn tại Hà Nội, thu nhập ổn định, năng lực đủ tốt để giữ vị trí nhân viên. Nhưng sau một đợt cắt giảm nhân sự hồi đầu năm, anh nằm trong danh sách bị sa thải. Thời điểm ấy, Quân vẫn tin rằng mình sẽ sớm tìm được việc mới. Thế rồi ba tháng trôi qua, hàng chục CV gửi đi vẫn bặt vô âm tín.
Thất nghiệp ở tuổi 30 là cơn "ác mộng" đối với bất kỳ ai
Tuổi 30 – độ tuổi lẽ ra phải vững vàng nhất – giờ lại trở thành “tuổi khó” trong sự nghiệp. Với các công ty, người 30 không còn là “trẻ”, nhưng cũng chưa đủ “già” để được tin tưởng giao vị trí quản lý. Trong mắt nhà tuyển dụng, họ thường bị kẹt ở giữa: chi phí cao hơn, kỳ vọng lớn hơn, nhưng “giá trị mới” lại ít được nhìn thấy.
Theo Tổng cục Thống kê (GSO), tỷ lệ thất nghiệp chung của Việt Nam trong 9 tháng năm 2025 là 2,22%, cao hơn so với cùng kỳ năm trước (2,12%) – cho thấy thị trường lao động vẫn chưa hoàn toàn hồi phục sau giai đoạn cắt giảm quy mô trong năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên từ 15–24 tuổi lên tới 9,03%, gấp hơn bốn lần mức bình quân chung. Còn nhóm lao động từ 25–35 tuổi – vốn được xem là “xương sống” của lực lượng lao động – lại đang gặp nhiều thách thức khi cạnh tranh với lớp Gen Z năng động và sẵn sàng nhận mức lương thấp hơn.
Trong khi đó, thị trường việc làm đang trải qua một đợt sàng lọc mạnh. Báo cáo của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết, chỉ riêng năm 2024, hơn 230.000 lao động trong nước bị mất việc do doanh nghiệp cắt giảm quy mô. Các lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là công nghệ thông tin, tài chính, truyền thông và sản xuất điện tử – những ngành từng được xem là biểu tượng của “thời đại 4.0”.
Trên bình diện toàn cầu, nền tảng thống kê Layoffs.fyi ghi nhận hơn 300.000 nhân sự công nghệ bị sa thải trong hai năm 2023–2024, khiến thị trường lao động Việt Nam – nơi nhiều công ty nước ngoài đặt trung tâm phát triển – chịu tác động dây chuyền. Hệ quả là hàng loạt nhân viên văn phòng như Quân phải chật vật tìm chỗ đứng mới trong khi nguồn cung lao động ngày càng dư thừa.
Áp lực của tuổi 30 không chỉ đến từ chuyện nghề nghiệp mà còn từ ánh nhìn của xã hội. Ở thành phố, người ta hỏi “bao giờ mua nhà, mua xe?”, còn ở quê, người ta quan sát bạn qua bộ quần áo, chiếc xe và cách tiêu tiền. Thất nghiệp, trong mắt nhiều người, chẳng khác gì “ăn bám”. Nhưng họ đâu thấy được, mỗi ngày của Quân là một vòng lặp mòn mỏi: thức dậy, mở điện thoại tìm tin tuyển dụng, chỉnh CV, gửi đi rồi chờ đợi.
Sau nhiều thất bại, Quân bắt đầu thay đổi cách nhìn. “Tôi nhận ra mình đang nộp hồ sơ chỉ vì sợ bị bỏ lại, chứ không thực sự biết mình muốn gì,” anh nói. “Nên tôi dừng lại, học thêm, đọc lại những gì mình từng bỏ qua. Thà chậm mà chắc.”
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), xu hướng “nghỉ giữa chừng” để tái định hướng nghề nghiệp đang trở nên phổ biến hơn ở nhóm lao động trẻ trên toàn cầu. Người trẻ cần được nhìn nhận không chỉ qua “năng suất tức thời” mà còn qua khả năng học hỏi và thích nghi – điều quan trọng hơn trong bối cảnh công việc thay đổi nhanh chóng.
Tại Việt Nam, VnExpress dẫn báo cáo GSO cho biết có hơn 1,6 triệu thanh niên đang rơi vào nhóm NEET – tức không học, không làm, không đào tạo – một con số phản ánh rõ nét sự khủng hoảng của thế hệ trẻ sau tốt nghiệp.
Nhưng nếu nhìn ở góc tích cực, “khoảng nghỉ” này cũng có thể là cơ hội. Thay vì liên tục gửi CV và đếm ngày chờ phản hồi, người trẻ có thể tận dụng thời gian này để học thêm kỹ năng số, rèn luyện tư duy độc lập hoặc thử bắt đầu từ những dự án nhỏ, công việc tự do, thậm chí khởi nghiệp cá nhân.
Thị trường lao động hiện tại khắc nghiệt, nhưng cũng đang mở ra nhiều hướng đi mới. Việc “chậm lại” đôi khi không phải là thất bại – mà là cách để bước đi xa hơn.
Mạnh Quân vẫn chưa có công việc mới, nhưng anh đã không còn né tránh những câu hỏi của hàng xóm hay tiếng thở dài của bố mẹ. “Tôi đang đi chậm lại, không có nghĩa là tôi dừng lại,” anh nói, mỉm cười. Có lẽ, đó cũng là câu trả lời chân thật nhất cho những người đang bước qua “tuổi già” 30 – lứa tuổi không còn quá trẻ, nhưng vẫn đủ can đảm để bắt đầu lại từ đầu.
** Bài viết theo chia sẻ từ độc giả
Hoặc