Vì sao có nhiều em, khi học cấp 1 thì có thành tích rất tốt, điểm số lúc nào cũng toàn 8, 9, 10 nhưng đến khi lên cấp 2 thì thành tích cứ yếu dần, việc học ngày một sa sút? Thực tế, điều này xảy ra bởi lượng kiến thức ở tiểu học khá ít và đơn giản, nên điểm số cao chưa thể phản ánh toàn diện năng lực học tập lâu dài của trẻ.
Vậy nên khi con học cấp 1, cha mẹ đừng thấy điểm cao mà vội kết luận con học giỏi. Điều quan trọng hơn là trẻ có sở hữu những thói quen và năng lực nền tảng giúp các em tiếp tục học tốt khi chương trình trở nên khó và lượng kiến thức tăng lên hay không.
Trước hết, có hai thói quen dễ khiến trẻ chỉ "học giỏi tạm thời" mà cha mẹ cần lưu ý tránh:
1. Đừng để trẻ chỉ chìm trong việc luyện đề
Ở tiểu học, luyện đề nhiều giúp điểm số tăng nhanh vì kiến thức đơn giản và ít biến đổi. Tuy nhiên, trẻ chỉ quen làm đề mà không hiểu bản chất thường không biết câu hỏi kiểm tra kiến thức gì, chỉ nhận diện dạng bài dựa trên trí nhớ.
Khi lên cấp 2, số môn nhiều hơn, nội dung khó hơn và không thể dựa vào việc luyện đề để giải quyết mọi thứ, nên kết quả học tập rất dễ giảm sút. Vì vậy, luyện đề chỉ phù hợp ở mức độ nhất định, còn khả năng hiểu sâu mới là yếu tố quyết định việc trẻ có tiếp tục học tốt trong những năm sau hay không.
Ảnh minh họa
2. Cảnh giác với thói quen "lười tư duy"
Không ít học sinh gặp bài khó chỉ mới suy nghĩ vài giây đã lập tức xem đáp án hoặc hỏi giáo viên, dẫn đến khả năng tư duy không được rèn luyện. Thực tế ở nhiều lớp cho thấy tỉ lệ học sinh chịu suy nghĩ độc lập trước khi hỏi rất thấp.
Một số em tưởng như chăm chỉ vì làm nhiều bài, nhưng phần lớn chỉ chép đáp án hoặc dựa vào gợi ý. Trong khi đó, học sinh thực sự học tốt thường dành thời gian suy nghĩ, tìm cách giải trước khi viết ra. Độ sâu tư duy chính là yếu tố quyết định độ bền vững của thành tích học tập, và trẻ không biết suy nghĩ độc lập thì rất khó duy trì kết quả tốt về lâu dài.
Theo một giáo viên chủ nhiệm lâu năm ở bậc tiểu học, những em học sinh thực sự học giỏi, sẽ có 3 đặc điểm sau đây:
1. Thói quen học tập tốt và ổn định
Những học sinh duy trì thành tích lâu dài thường có một quy trình học rõ ràng và kỷ luật: các em xem bài trước khi đến lớp, chú ý nghe giảng, ôn lại kiến thức trước khi làm bài tập và luôn đọc kỹ đề trước khi trả lời. Những thói quen đơn giản nhưng đều đặn này giúp trẻ tiếp thu sâu hơn, giảm sai sót và duy trì sự ổn định trong học tập.
2. Duy trì thói quen đọc sách hằng ngày
Đọc sách giúp tăng khả năng tập trung, tư duy logic và tốc độ hiểu bài, điều này đặc biệt quan trọng khi trẻ bước vào các môn có văn bản dài hoặc yêu cầu phân tích. Học sinh đọc nhiều thường nắm ý nhanh hơn, diễn đạt rõ ràng hơn và không gặp khó khăn với bài toán có lời văn hay các dạng đề yêu cầu phân tích. Có thể nói việc đọc sách chính là nền tảng quan trọng tạo ra sức học bền vững cho trẻ.
3. Yêu vận động và có tinh thần bền bỉ
Những học sinh dành thời gian vận động thường xuyên không chỉ khỏe mạnh hơn mà còn có tinh thần kiên trì và khả năng chịu áp lực tốt hơn. Khi gặp bài khó, các em ít bỏ cuộc, biết bình tĩnh tìm cách giải quyết và điều này tạo ra sự khác biệt lớn khi lượng kiến thức tăng dần theo từng cấp học.
Để trẻ duy trì phong độ học tập khi lên cấp 2, điều quan trọng không nằm ở điểm tuyệt đối của tiểu học mà nằm ở ba nền tảng: thói quen học tập đúng, khả năng đọc hiểu tốt và tinh thần bền bỉ. Đây mới là những yếu tố quyết định trẻ có thực sự học giỏi hay không, chứ không phải thành tích cao tạm thời ở giai đoạn đầu.
Hoặc