Nhân dịp nghỉ lễ, vợ chồng tôi đưa con gái 7 tuổi về quê nội. Nhà đông người, mấy đứa trẻ con thành phố về, đứa nào háo hức. Mọi thứ vẫn ổn cho đến bữa cơm trưa. Cả đại gia đình ngồi quây quần dưới sàn, ăn uống rôm rả. Mâm cơm quê đơn sơ: Canh rau, cá kho, đĩa thịt luộc và bát cà muối. Đang ăn, con bé buột miệng:
"Mẹ ơi, sao cơm ở đây cứng dở quá vậy, không mềm như cơm nhà mình!".
Tôi sững người. Mọi người thì cười xòa, nhưng tôi biết, câu nói ấy vô tình khiến bà nội buồn, người vừa tất bật nấu nướng từ sáng. Bà chỉ im lặng, gắp thêm miếng cá cho con tôi, miệng vẫn cười nhưng ánh mắt thì khẽ cụp xuống.
Lúc ấy, tôi không quát mắng con ngay. Chỉ vội vàng đánh trống lảng, chuyển câu chuyện sang chuyện khác. Nhưng trong lòng, tôi hiểu: Đây là khoảnh khắc để tôi dạy con điều quan trọng hơn cả lễ nghĩa bề ngoài, đó là sự tinh tế trong cách mình đối đãi với người khác.
Ảnh minh hoạ
Bài học dạy con
Buổi tối, khi con chuẩn bị đi ngủ, tôi ngồi xuống cạnh giường, hỏi nhẹ nhàng: "Hôm nay con nói cơm cứng, con thấy bà nội vui hay buồn?".
Con bé chớp mắt, ngơ ngác: "Con thấy mọi người cười mà, đâu có ai buồn đâu mẹ?".
Tôi mỉm cười, xoa lưng con: "Ừ, mọi người không trách con đâu. Nhưng mẹ muốn con biết, ở quê bà nội dùng gạo tự trồng, nấu bếp củi để hợp khẩu vị nên cơm không mềm dẻo như gạo nhà mình ăn thành phố. Nhưng đó là công sức của bà, là bữa cơm cả nhà chờ từ sáng. Khi mình góp ý hay nhận xét, mình phải nghĩ xem lời mình nói ra có làm người ta vui hay không, con hiểu không?".
Con bé cúi đầu, lí nhí: "Con không biết… Con không muốn làm bà buồn đâu".
Tôi vuốt tóc con, nhẹ giọng: "Mẹ biết con không cố ý. Nhưng lớn lên, con sẽ gặp nhiều người, nhiều hoàn cảnh khác nhau. Lúc đó, con hãy tập nghĩ trước khi nói: Lời này có khiến người nghe ấm lòng không? Nếu không, mình tìm cách nói khác, hoặc giữ lại cho riêng mình".
Con tôi gật đầu, mắt long lanh. Tôi không nói thêm nữa, vì tôi tin con hiểu. Sáng hôm sau, con bé chạy ra phụ bà nội rửa rau, tự nhiên như không có chuyện gì. Tôi thấy lòng nhẹ bẫng.
Chuyến về quê lần đó, với tôi, không chỉ là dịp sum họp, mà là dịp để con học cách sống tinh tế, và tôi học cách dạy con không phải bằng lời quát, mà bằng những cuộc trò chuyện nhẹ nhàng, đúng lúc.
Nuôi con, tôi nhận ra, không phải là giữ cho con luôn đúng, mà là giúp con nhận ra khi nào mình vô tình làm người khác buồn và biết cách sửa bằng sự chân thành.
Từ câu chuyện nhỏ đó, tôi ngẫm ra một điều: Dạy con không phải là để uốn con thành "đứa trẻ hoàn hảo", mà là từng ngày, từng việc, gieo vào con những hạt giống về cách sống.
Ngày xưa, tôi cũng hay sốt ruột. Mỗi lần con nói điều gì ngây ngô, làm tôi xấu hổ trước mặt người lớn, tôi lập tức chỉnh ngay, thậm chí có lúc nặng lời. Nhưng càng về sau, tôi càng hiểu: những lần con vấp, những lời con nói "vô ý" ấy, chính là cơ hội tốt nhất để dạy con, miễn là mình đủ bình tĩnh, đủ kiên nhẫn để ngồi xuống, trò chuyện, và giúp con soi gương vào chính cảm xúc của người khác.
Tôi không muốn con lớn lên chỉ biết nói lời hoa mỹ, ngọt ngào bề ngoài. Tôi muốn con học cách cảm nhận: Cảm nhận được khi nào người đối diện vui, khi nào người ta chạnh lòng, và từ đó, biết điều chỉnh cách mình đối thoại. Cái đó, tôi tin, còn quý hơn điểm giỏi hay tài ăn nói. Vì con người, dù ở đâu, làm gì, thì sự tinh tế và tử tế vẫn luôn là thứ khiến người ta quý mến lâu dài.
Dạy con là một hành trình rất dài, và cũng rất lặng. Không phải cứ giảng bài mỗi ngày là con thấm. Nhiều khi, chính những tình huống thật ngoài đời như một bữa cơm quê, một lời buột miệng của con lại là lúc bài học được khắc vào lòng con rõ nhất.
Tôi cũng dặn lòng mình: Dạy con không phải lúc nào cũng là "lên lớp" con. Có khi, chỉ cần mình ngồi xuống, kể cho con nghe một câu chuyện về bà, về mẹ ngày xưa; chỉ cần mình hỏi nhẹ con: "Con thấy bà vui hay buồn khi nghe câu đó?", là đủ để con tự soi, tự ngấm.
Cách nuôi con lớn lên vững chãi, không phải bằng những vỏ bọc hoàn hảo, mà bằng một trái tim biết yêu thương và quan tâm đến người khác.
Hoặc