Cách để TP.HCM tăng trưởng trên 10% mỗi năm

TS Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) phát biểu sáng 15/10. Ảnh: BTC.

Phát biểu tham luận tại phiên bế mạc Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra sáng 15/10, TS Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) nhìn nhận mục tiêu tăng trưởng hai con số cho thành phố trong giai đoạn 2025-2030 là nhiệm vụ chính trị rất quan trọng đã được Trung ương giao và thể hiện rõ trong văn kiện, chỉ tiêu của đại hội. Chỉ tiêu tăng trưởng được đặt ra là 10-11%.

Không tăng trưởng "nóng"

Theo ông, xét về lý thuyết và cách tiếp cận, TP.HCM có thể rút ra nhiều bài học từ kinh nghiệm phát triển của các quốc gia như Hàn Quốc hay Trung Quốc. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phần lớn các trường hợp tăng trưởng nhanh đều phải đánh đổi rất lớn, nhiều nước không tránh khỏi thất bại do phát triển quá nóng.

Từ đó, ông nhấn mạnh tăng trưởng không thể đạt được "bằng mọi giá", mà cần đi cùng sự ổn định và bền vững. "Chúng ta đã có kinh nghiệm từ các nhiệm kỳ trước, khi tăng trưởng quá nóng, quá cao, dẫn đến lạm phát cao, mất ổn định", ông nói.

Cùng với đó, tăng trưởng phải gắn với bảo vệ môi trường sống, đảm bảo công bằng xã hội và thu hẹp khoảng cách giàu - nghèo. Theo TS Vũ, yếu tố bền vững chính là nền tảng quan trọng nhất của tăng trưởng.

Trong ngắn hạn, nếu muốn đạt mục tiêu tăng trưởng nhanh (từ 8,5% lên 10%), ông Vũ nhận định cách khả thi nhất là kích thích tổng cầu, gia tăng quy mô vốn đầu tư toàn xã hội.

Tính toán cho thấy, trong trung hạn, tổng vốn đầu tư cần đạt khoảng 3 triệu tỷ đồng, bao gồm cả vốn đầu tư công và đầu tư tiêu dùng.

Về trung và dài hạn, để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, TP phải thúc đẩy các yếu tố như môi trường kinh doanh thông thoáng, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, người dân khởi nghiệp, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ. Đây cũng là tinh thần xuyên suốt trong các Nghị quyết 68, 57 và 66 mà Trung ương đã ban hành.

Ông Vũ nhận định TP.HCM mở rộng sau sáp nhập có đủ cơ sở để đạt mục tiêu tăng trưởng trong những năm tới, khi ba địa phương hợp nhất đều là cực tăng trưởng quan trọng của quốc gia.

TP còn có lợi thế khi sở hữu quy mô dân số lớn, lực lượng lao động được đào tạo, tập trung nhiều nguồn lực sản xuất; địa giới tự nhiên lại hội tụ cảng biển, đô thị, công nghiệp và dịch vụ.

5 giải pháp trọng tâm

Tuy vậy, cũng phải thừa nhận lịch sử phát triển cho thấy những hạn chế, đặc biệt là vấn đề kết nối hạ tầng giao thông, kỹ thuật giữa các khu vực.

Đồng thời, trong bối cảnh toàn cầu hiện nay đầy biến động và khó đoán, nền kinh tế TP.HCM với độ mở cao gắn liền thị trường quốc tế càng chịu tác động mạnh. Vì vậy, để đạt mục tiêu tăng trưởng, Viện trưởng HIDS đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm.

Trước hết là về thể chế, năng lực thể chế của TP.HCM phải được xem là trụ cột. Thành phố cần xác định rõ mục tiêu, xây dựng các luận điểm phát triển bằng lập luận, số liệu và bằng chứng thuyết phục để trình Trung ương.

Trong nhiệm kỳ tới, TP cần tiếp tục kiến nghị điều chỉnh các thông tư, nghị định liên quan đến trung tâm tài chính, đồng thời hoàn thiện mô hình chính quyền hai cấp sau sáp nhập.

Về nền tảng phát triển, TP.HCM cần tập trung vào công nghiệp và thương mại - dịch vụ, gắn với các xu hướng mới như kinh tế xanh và chuyển đổi số. Đây là hướng đi đã được cụ thể hóa qua các đề án lớn như xây dựng TP trở thành “trung tâm dịch vụ lớn” hay di dời khu công nghiệp.

Ngoài ra, nông nghiệp tuy chiếm tỷ trọng không cao, nhưng lại rất quan trọng, đặc biệt sau khi hợp nhất, vì đây là bệ đỡ quan trọng cả về môi trường, an sinh và kinh tế.

Ông Vũ nhấn mạnh điểm hạn chế lớn của ba địa phương hiện nay là hạ tầng, dù việc hoàn chỉnh các hạ tầng ở một số vùng là điểm sáng.

Theo ông, trong định hướng "3 vùng, 1 đặc khu, 3 hành lang, 5 trụ cột", cần rất tập trung phát triển hạ tầng kết nối, nhất là các tuyến đường sắt chở người và hàng hóa kết nối các khu vực sản xuất.

Ngoài ra, việc hoàn thiện hạ tầng đổi mới sáng tạo, mạng băng thông rộng và hạ tầng phục vụ trung tâm tài chính quốc tế là yêu cầu cấp bách.

Về nguồn lực, ông cho biết vốn Nhà nước hiện chỉ chiếm khoảng 25% tổng đầu tư, còn lại chủ yếu đến từ khu vực tư nhân và xã hội. Với mục tiêu tăng trưởng cao, tỷ lệ huy động vốn cần đạt 30-40%. Do đó, TP phải đa dạng hóa cả nguồn lực và phương thức đầu tư, áp dụng linh hoạt nhiều hình thức như BT, BOT...

"Thành bại của các công trình trong 5 năm tới phụ thuộc vào việc TP có huy động được nguồn lực của xã hội hay không, và phương thức đầu tư thế nào", ông nhấn mạnh.

Sau sáp nhập, TP.HCM có hơn 70 trường đại học và hơn 100 cơ sở đào tạo, nghiên cứu. Đây không chỉ là nơi cung cấp nhân lực mà còn là mạng lưới dịch vụ kinh tế quan trọng, đóng vai trò trung tâm đổi mới sáng tạo, phát triển nông nghiệp công nghệ cao và hình thành thế hệ doanh nghiệp mới. Các nghị quyết của Trung ương (57, 71, 72) tạo khung pháp lý để sắp xếp, tinh gọn và nâng cao hiệu quả phân bổ nguồn nhân lực.

Cuối cùng, ông nhấn mạnh khả năng tổ chức thực hiện sẽ đóng vai trò then chốt. Cần "dám nghĩ" nhưng cũng phải "biết làm". Việc "biết làm" cần được cụ thể hóa bằng kế hoạch chi tiết, kỹ thuật rõ ràng, cùng với đề xuất Trung ương hoàn thiện thể chế và cơ chế đặc thù để phát triển TP.HCM trong giai đoạn mới.