Tôi đứng chết lặng trước sân nhà, tay vẫn còn cầm chiếc vali vừa kéo vào, lòng không biết nên phản ứng thế nào khi nghe mẹ nói câu ấy. Ba năm làm việc ở nước ngoài, tích góp được 10 tỷ, đối với tôi, nó là toàn bộ tuổi trẻ, toàn bộ những ngày nắng cháy da, những đêm làm tăng ca đến mức bàn tay run rẩy khi cầm đôi đũa ăn. Tôi đã gửi hết về cho mẹ, đơn giản vì tôi nghĩ: mình đi xa, mẹ là người duy nhất mình tin tưởng tuyệt đối .
Thế mà hôm nay, trở về sau 3 năm, điều mẹ đưa lại chỉ là một… mảnh giấy.
Giấy có đúng một câu: "Tin tưởng ai thì cũng phải để lại đường lui cho mình."
Tôi nhìn mẹ, vừa hụt hẫng, vừa tức giận, vừa không biết bản thân đang mong đợi điều gì. Tôi từng nghĩ, số tiền ấy mẹ sẽ giữ giùm, có thể đem gửi tiết kiệm, có thể đầu tư gì đó nhỏ nhỏ, hoặc đơn giản chỉ cất đâu đó. Nhưng mẹ lại chọn cách này – đưa tôi một mảnh giấy và bảo: "Ngồi xuống rồi nói chuyện."
Tôi ngồi. Mẹ rót chén nước, rồi kể một câu chuyện mà tôi không ngờ lại liên quan đến chính mình.
Ba năm trước, khi tôi vừa chuyển tiền về, mẹ đã đem gửi ngân hàng. Mọi thứ vốn rất bình thường, cho tới khi một người quen của gia đình tìm đến, nói về một dự án chắc thắng, lợi nhuận gấp đôi, lại còn bảo đã rủ thêm bà con họ hàng góp vốn. Mẹ khi ấy lo tôi đi làm xa vất vả, muốn giúp tôi "đỡ cực", muốn nhân đôi số tiền để sau này tôi có vốn mà xây nhà, cưới vợ. Thế là mẹ tin. Mẹ rút toàn bộ số tiền ra, đưa cho người quen.
Và tất nhiên, tiền mất. Người biến mất.
Mẹ giấu. Mẹ không dám nói. Những ngày tôi gọi về, hỏi tiền vẫn ổn không, mẹ vẫn cười: "Ổn hết con ạ." Tôi gửi được thêm bao nhiêu, mẹ đem gửi tiết kiệm, gom lại từng đồng. Ba năm qua, ngoài làm ruộng, mẹ lặng lẽ đi phụ bán quán, rồi ai nhờ gì cũng làm thêm. Chỉ để bù lại số tiền đã mất.
"Nhưng làm sao mà mẹ bù lại được 10 tỷ?", tôi hỏi, giọng như nghẹn lại.
Mẹ nhìn tôi, mắt đỏ nhưng không rơi nước: "Không bù lại được. Mẹ không phải thánh. Nhưng mẹ hiểu một điều: tiền có thể mất, nhưng bài học thì phải giữ lại. Mảnh giấy này là để con nhớ rằng, trên đời này không có ai giữ tiền cho mình tốt bằng chính mình. Kể cả mẹ."
Tôi im lặng.
Tôi tưởng mình sẽ giận dữ. Nhưng giận để làm gì? Người đứng trước tôi là mẹ – người phụ nữ cả đời chưa từng tiêu một đồng cho riêng mình, người bị lừa nhưng tự xem đó là lỗi vì đã tin người khác. Mẹ sợ tôi trách, nên ba năm qua cắn răng chịu đựng một mình. Tôi nhìn bàn tay mẹ, chai sần và sạm đen hơn xưa, mới hiểu ra: cái giá của sự tin tưởng không chỉ đắt với tôi, mà còn đắt với mẹ.
Có điều, mẹ nói một câu khiến tôi không quên được:
"Con gửi tiền cho mẹ vì con tin mẹ. Nhưng mẹ sai ở chỗ lại đem niềm tin ấy đặt vào người khác."
Hóa ra, chúng ta đều trưởng thành trong những cú vấp của nhau. Con vấp khi biết tiền không còn. Mẹ vấp khi hiểu lòng tốt của mình đặt không đúng chỗ.
Tối hôm đó, tôi bước ra sân, gió lạnh lùa qua cái khoảng trống mênh mông trong lòng. Mẹ đi ra, mang theo chén cháo nóng: "Con đừng nghĩ mẹ đưa giấy để con buồn. Mẹ chỉ muốn con biết, đời người không có gì chắc chắn cả. Hôm nay còn, ngày mai mất. Người thân hay người ngoài cũng vậy, đã là chuyện tiền bạc thì phải rõ ràng."
Tôi gật đầu. Mảnh giấy vẫn còn nằm trong túi áo, như một vết đau nhưng cũng như một lời nhắc.
Mẹ lại nói tiếp: "Lúc biết tiền mất, mẹ còn đau hơn con. Không phải vì tiền, mà vì mẹ đã phụ lòng con gửi gắm. Nhưng mẹ biết, nếu mẹ không đứng dậy, không làm lại, mẹ sẽ khiến con mất niềm tin vào gia đình. Nên mẹ cố sống, cố làm, cố gom từng chút để con thấy rằng mẹ chưa bao giờ bỏ cuộc."
Tôi nghe mà sống mũi cay cay. Ba năm trước, tôi gửi về một khoản tiền. Ba năm sau, mẹ trả lại cho tôi một bài học lớn hơn cả số tiền đó.
Một bài học về niềm tin . Một bài học về giới hạn của yêu thương . Và một bài học về trách nhiệm của chính mình đối với tài sản của mình .
Hôm sau, tôi nói với mẹ: "Thôi mẹ, coi như tiền con gửi về để mẹ nghỉ ngơi, đi chơi cho biết đó biết đây. Con đi làm lại được, mẹ đừng tự trách nữa."
Mẹ cười, hiền đến nao lòng: "Con hiểu vậy là mẹ đủ rồi."
Tôi biết, cuộc đời rồi sẽ còn những nỗi mất mát khác. Nhưng khoảnh khắc ấy, tôi nhận ra: có những thứ mất đi rồi mới thấy, hóa ra cái mình còn lại mới là thứ đáng quý nhất.
10 tỷ có thể mất. Nhưng mẹ thì vẫn ở đó. Và niềm tin, dù trầy xước, vẫn có thể xây lại từ đầu.
Mảnh giấy ấy, tôi vẫn giữ. Không phải để nhớ về số tiền đã mất, mà để nhắc mình rằng: Tin tưởng là điều đẹp nhất, nhưng cũng là điều cần tỉnh táo nhất. Ngay cả khi người mình tin là ruột thịt.
Hoặc