ChatGPT không phải công nghệ AI mạnh nhất từng được tạo ra, nhưng là sản phẩm đưa AI ra khỏi phạm vi hàn lâm để trở thành chuyện đại chúng. Google đáp trả bằng Gemini, Meta đẩy mạnh LLaMA, Anthropic tung Claude… Nếu vài năm trước AI còn nằm trong phòng thí nghiệm, phục vụ giới nghiên cứu và kỹ sư, thì hôm nay nó đã có mặt trong trình duyệt, điện thoại, quản trị doanh nghiệp, giáo dục, tài chính, sản xuất nội dung và cả mô hình vận hành của tổ chức.
Trong bối cảnh đó, cuốn sách Sam Altman - Người kiến tạo cuộc chơi AI toàn cầu được Alpha Books phát hành tại Việt Nam không chỉ là tiểu sử, mà là tư liệu quan sát chuyển động quyền lực công nghệ.
Sam Altman không phát minh ra AI, deep learning ra đời từ nỗ lực nhiều thập kỷ của Geoffrey Hinton, Yann LeCun, Andrew Ng, Demis Hassabis và hàng loạt nhà khoa học khác. Nhưng chính ông là người tạo ra cấu trúc, nhịp vận hành, mô hình tổ chức và quyết định chiến lược giúp AI rời phòng thí nghiệm để thành sản phẩm sử dụng hàng ngày.
ChatGPT chỉ là chương rực sáng cuối của quá trình, không phải điểm bắt đầu. Việc sản phẩm bùng nổ chỉ trong vài ngày phản ánh đúng triết lý mà Altman theo đuổi ở OpenAI: AI phải là tài sản chung hơn là tài sản đóng kín.
Hồi chuông ChatGPT và cuộc đua mô hình ngôn ngữ lớnSự xuất hiện của ChatGPT mở màn cho cuộc cạnh tranh giữa các mô hình AI: Google tung Gemini, Meta và DeepSeek chạy đua về tốc độ, sức mạnh tính toán, chi phí và tiêu chuẩn an toàn. Với người dùng phổ thông, đây là kỷ nguyên mới của học tập, sáng tạo và xây ứng dụng. Với doanh nghiệp, AI trở thành thước đo năng lực thích ứng. Với chính phủ, đó là bài toán về dữ liệu, đạo đức và quản trị rủi ro.
Điểm đặc biệt của cuốn sách nằm ở lượng dữ liệu nội bộ và bối cảnh độc quyền. Tác giả Chu Hằng Tinh - phóng viên công nghệ với 12 năm kinh nghiệm, từng phỏng vấn nhiều lãnh đạo OpenAI - tái hiện những cuộc thương lượng chiến lược, xung đột nội bộ và đàm phán với Microsoft. Altman từng nhận xét: “Khối lượng thông tin khiến tôi thực sự ấn tượng. Khi nghỉ hưu, tôi muốn viết tiếp phần còn lại.” Một lời thừa nhận cho thấy mức độ chính xác và chiều sâu của tư liệu.
Phần hấp dẫn nhất của sách là tái dựng biến động tháng 11/2023, khi hội đồng quản trị bất ngờ sa thải Altman. Truyền thông gọi đây là “đảo chính OpenAI”, nhưng bản chất là cuộc đối đầu giữa hai triết lý phát triển AI:Một bên theo đuổi tốc độ, phổ cập công nghệ và tạo tiến bộ thông qua triển khai rộng rãi; Bên còn lại muốn AI chậm hơn, thận trọng hơn, ưu tiên an toàn trước tăng trưởng.
Xung đột này vượt xa câu chuyện chiếc ghế CEO, chạm đến câu hỏi lớn về định hướng AI toàn cầu. Kể từ đó, quyết định về AI không còn là vấn đề kỹ thuật mà trở thành cuộc chơi của lãnh đạo, chính phủ, nhà đầu tư và toàn bộ hệ sinh thái công nghệ.
Những nhận định tiêu biểu từ giới công nghệKhông ít chuyên gia công nghệ Việt Nam đã nhận xét về cuốn sách với thái độ thận trọng nhưng tích cực. Họ nhìn đây như một tư liệu quan sát chuyển dịch quyền lực AI.
Nguyễn Cảnh Bình, Chủ tịch Alpha Books, nói rằng: “Khi đọc Sam Altman, tôi không chỉ thấy chân dung của một thiên tài Mỹ, mà còn thấy bóng dáng của những con người Việt Nam từng dám đi trước thời đại. Những Trương Đình Anh, Hoàng Nam Tiến, Đặng Lê Nguyên Vũ, hay Lữ Thành Long, Nguyễn Trọng Khang… – những người không chỉ làm công nghệ, mà đã đặt những viên gạch đầu tiên cho nền công nghiệp số Việt Nam hiện đại.”
Ngô Công Trường (DBA John Ngo), chuyên gia vận hành & chuyển đổi doanh nghiệp, nhận xét: “Sam Altman là cuốn sách bạn đọc để hiểu về tương lai - tương lai của chính mình, của doanh nghiệp và của nhân loại trong kỷ nguyên AI.”
Chuyên gia AI Nguyễn Chiến Thắng nhìn đây là câu chuyện không chỉ về mô hình ngôn ngữ mà về khát vọng, sợ hãi và tham vọng con người trước công nghệ mới.
Huy Pencil - tác giả Không Ai Cản Được AI, đánh giá: “Sách mở ra nhiều lớp nghịch lý của một người vừa mang khát vọng cứu thế, vừa nắm trong tay quyền lực có thể thay đổi tương lai loài người.”
Từ góc nhìn quốc tế, Chu Hồng Y (360 Group) nhận định sách “không chỉ là tiểu sử mà còn là phản chiếu của kỷ nguyên AI.”
Những lời đánh giá này không tuyệt đối hóa nhân vật, mà khẳng định Sam Altman là lăng kính để nhìn vào hành trình chuyển hóa của AI
Trong một thời đại AI thay đổi cách học, cách làm việc, cách điều hành doanh nghiệp, hiểu người đứng giữa công nghệ và thị trường trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Cuốn sách cung cấp dữ liệu, bối cảnh, quan điểm - phần còn lại thuộc về người đọc.
Hoặc